Վերջերս ի հայտ եկած դժվարությունները, ինչպիսիք էին կորոնավիրուսային համաճարակը և պատերազմը, ստիպեցին ձեռնարկատերերին լինել զգույշ և նախագծել ռազմավարություն՝ վերահաս ճգնաժամին դիմանալու համար։
Հատկապես, սկսնակ բիզնես ունենալու դեպքում, շատ հեշտ է առաջին իսկ պատահած դժվարությունից վախեցած՝ թողնել ամեն ինչ և շուտ հիասթափվել։
Շատ կարևոր է թևաթափ լինելու փոխարեն, իրավիճակն օգտագործել ի շահ ձեզ՝ փոխելով խաղի կանոնները։
Ի՞նչ է դիվերսիֆիկացիան
Դիվերսիֆիկացիան կամ միջոցների բաշխումը օգնում է կայունություն պահպանել ճգնաժամային պահերին և գտնել զարգացման նոր ուղիներ։
Օրինակ՝ դուք ֆիթնես ակումբների ցանցի սեփականատեր եք, բայց համաճարակի պայմաններում սովորականի պես դասեր անցկացնելն անհնար է դարձել։ Երկու ելք կա՝ ամբողջությամբ դադարեցնել բիզնեսը մինչև սահմանափակումների ավարտը, կամ անցնել առցանց ձևաչափի և հաճախորդներին առաջարկել հեռավար ուսուցում։ Իհարկե, նոր ուղղության զարգացումը կպահանջի ուժեր և միջոցներ, բայց բիզնեսը կմնա կայուն։ Երկրորդ տարբերակը դիվերսիֆիկացումն է։
Ի՞նչ է տալիս դիվերսիֆիկացիան
Դիվերսիֆիկացիայի դերը բիզնեսի կայունության և արտադրանքի ծավալների մեծացման գործում անգնահատելի և անփոխարինելի է։ Այս կարևոր գործիքի շնորհիվ, դժվարությունները կդառնան մատչելի և հաղթահարելի։
Ֆինանսական կայունություն. Եթե ընկերությունը միանգամից մի քանի ուղղություններով է զարգանում, ապա այն նվազեցնում է ֆինանսական ռիսկերը։
Մրցակցային առավելություններ. Որքան լայն է ձեր ապրանքների կամ ծառայությունների տեսականին, այնքան ավելի առաջնային դիրք եք գրավում շուկայում:
Շահույթ. Եթե ճգնաժամի ժամանակ բիզնեսի հիմնական ոլորտը խորտակվեց, ապա այլ ոլորտները կօգնեն եկամուտ ստեղծել և ապահովել կայունություն։
Ֆինանսավորում
Երբ ամեն ինչ որոշված է, մնում է գլխավոր հարցը՝ ինչպե՞ս գտնել գումար՝ բիզնեսում նոր ճյուղ զարգացնելու համար։ Առանձնացրել ենք ֆինանսական մի քանի աղբյուրներ․
Անձնական միջոցներ
Այս տարբերակը թույլ է տալիս զերծ մնալ վարկերից և պարտքերից, սակայն կարող է առաջանալ խնդիր՝ սահմանափակ բյուջեի տեսքով։ Եթե հույսը դնեք անձնական ֆինանսների վրա, պատրաստ եղեք, որ գործընթացը երկար է տևելու։ Այդ ընթացքում գաղափարը կարող է կորցնել արդիականությունը և ձեր խնայողությունները կծախսվեն ապարդյուն։
Ներդրողներ
Եթե վստահ եք, որ ձեր գաղափարը գործող է և արդիական, ապա կարող եք փորձել գտնել ներդրողների։ Այստեղ երկու ռիսկ կա․Նոր ներդրողը կարող է պահանջել ավելի մեծ վերահսկողություն բիզնեսի նկատմամբ, և համագործակցության թղթաբանական հարցերով զբաղվելու համար անխուսափելիորեն ժամանակ կպահանջվի, որը կարող է դառնալ կորուստ։
Միջոցներ
Դուք կարող եք աջակցություն ստանալ պետական մարմիններից: Դա անելու համար դուք պետք է պատրաստեք ամբողջական փաստաթղթային փաթեթ՝ բիզնեսի նոր ճյուղի մասին: Եթե որոշել եք փորձել ձեր բախտը, հիշեք, որ դրամաշնորհ կամ սուբսիդավորում ստանալը երկար գործընթաց է, իսկ հաջողության դեպքում պետք է վերահսկել միջոցների նպատակային ծախսերը:
Բանկեր
Շատ բանկեր առաջարկում են բարենպաստ վարկային պայմաններ՝ զարգացող բիզնեսների համար։ Կան նույնիսկ ծրագրեր՝ առանց գրավի և գումարային սահմանափակումների։ Այս տարբերակի հիմնական առավելությունն արագությունն է՝ դուք կարող եք շատ արագ գումար ստանալ։ Բացի այդ, դուք ստիպված չեք լինի շահույթը կիսել որևէ մեկի հետ։
Դիվերսիֆիկացիայի նրբությունները
Գոյություն ունեն դիվերսիֆիկացման հիմնական կանոններ և նյուանսներ, որոնց հետևելով դուք կարող եք առավելագույնի հասցնել ներդրումային ռիսկերը:
Օգտագործեք տարբեր ֆինանսական գործիքներ՝ բաժնետոմսեր, պարտատոմսեր, ավանդներ, ֆոնդեր և այլն:
Բաժանեք բյուջեն ըստ երկրի և արժույթի: Դա թույլ կտա կախվածություն չունենալ մեկ պետության տնտեսական վիճակից և մեկ արժույթի փոխարժեքից։
Դիվերսիֆիկացիան կարելի է բնորոշել հետևյալ ասացվածքով՝
«Բոլոր ձվերը մեկ զամբյուղի մեջ մի՛ դիր»:
Այսինքն, եթե զամբյուղն ընկնի, բոլոր ձվերը կկոտրվեն, իսկ տարբեր զամբյուղներում դնելու դեպքում փոքրանում է այդ ռիսկը, թեև առնվազն մեկ ձու կորցնելու հավանականությունն ավելի մեծ է։
Ընդունված է գործածել հետևյալ օրինաչափությունը․ պարտատոմսերի մասնաբաժինը պետք է հավասար լինի ձեր տարիքին (օրինակ, եթե դուք 30 տարեկան եք, բաժնետոմսերի մասնաբաժինը կազմում է 70%, պարտատոմսերը՝ 30%), և քանի որ ձեր տարիքը մեծանում է կամ մոտենում է ներդրումային նպատակին, պարտատոմսերի մասնաբաժինը պետք է ավելանա:
Օպտիմալ դիվերսիֆիկացված ճյուղը, ըստ Bridgewater-ի հիմնադիր Ռեյ Դալիոյի, պետք է այսպիսի տեսք ունենա՝
40% – երկարաժամկետ պետական պարտատոմսեր,
30% – խոշոր ընկերությունների բաժնետոմսեր,
15% – ոսկի և այլ ապրանքային ակտիվներ,
15% – միջնաժամկետ պարտատոմսեր։
Դիվերսիֆիկացիայի տեսակները
Գոյություն ունի 2 հիմնական դասակարգում՝
Կախյալ
Սա ներդրումների կամ թիրախային շուկաների շրջանակի մակերեսային ընդլայնումն է։ Ազատ միջոցների առկայության դեպքում բիզնեսի սեփականատերը կամ ներդրողը որոշում է նրանց ուղղորդել գործունեության այնպիսի ոլորտների նվաճմանը, որոնք ձևով և բովանդակությամբ մոտ են արդեն իսկ զարգացված ուղղություններին: Սա շատ ավելի հեշտ է, քան չուսումնասիրված և նոր ոլորտում հայտնվելը: Կուտակված փորձը թույլ կտա արագ հասկանալ ընթացող գործընթացները, իսկ առկա արտադրական բազան՝ տիրապետել նոր տեխնոլոգիաներին։
Օրինակ՝ Հատակի երեսպատման ընկերությունը սկսում է պատի վահանակների արտադրություն:
Անկախ
Այս դեպքում տեղի է ունենում հակառակ գործողությունը՝ երբ գործարարը որոշում է անցնել մի ոլորտ, որը կապ չունի իր ներկայիս գործունեության հետ։ Նման «շրջադարձի» պատճառ կարող են լինել ապագայում արտադրված ապրանքի պահանջարկի հոռետեսական կանխատեսումները կամ շուկայում զբաղեցրած ցածր հորիզոնականները:
Օրինակ՝ նույն ընկերությունը փորձում է տիրապետել ձգվող առաստաղների արտադրությանը՝ հատակների պահանջարկի նվազման պատճառով (բարձր մրցակցության կամ շուկայում նոր տեխնոլոգիաների ի հայտ գալու պատճառով): Սա կպահանջի բոլորովին այլ սարքավորումներ և մասնագետներ։
Դրական և բացասական կողմեր
Առավելություններն ակնհայտ են՝ ոչ մի դեպքում, ամեն ինչ միանգամից չեք կորցնի, ինչը նշանակում է, որ ձեր բիզնեսն ու «կյանքը» ավելի կայուն ու կանխատեսելի կլինի։
Ինչ վերաբերում է թերություններին, ապա դրանք շատ պայմանական են։ Այնուամենայնիվ, ոչ մի առաջադեմ համակարգիչ կամ պայծառատես չի կարող բացարձակ ճշգրտությամբ կանխատեսել իրադարձությունների նման զարգացում:
Հետևաբար, երկարաժամկետ հեռանկարում դիվերսիֆիկացված պորտֆելը շահութաբերության առումով միշտ կգերազանցի ամենահաջողակ վաճառողին, ով անընդհատ խաղադրույք է կատարում մեկ «հաջողակ ձիու» վրա:
Դիվերսիֆիկացիայի անհաջող օրինակ
Չնայած այս կարևոր երևույթի բոլոր առավելություններին, գործնականում հեշտ չէ հաջող արդյունքի հասնելը: Դա հաստատում են հայտնի ընկերությունների դիվերսիֆիկացիայի բազմաթիվ անհաջող օրինակները։
«Colgate»-ը թողարկել է սառեցված հարմարավետ սննդամթերք 1982 թվականին՝ այն ակնկալիքով, որ սպառողները հաճույք կստանան ուտելուց, սպասքը լվանալուց և ատամները մաքրելուց՝ մեկ ապրանքանիշի արտադրանքով: Արտադրանքը պահանջարկ չուներ, և թողարկումը դադարեցվեց։
Եզրակացություն․ Դիվերսիֆիկացիան չպետք է համարվի կախարդական հաբ: Որպեսզի այն օգտակար լինի, յուրաքանչյուր քայլ պետք է հաշվարկվի, հաշվի առնվեն առկա հնարավորությունները և որոշվի ապագա ներդրումների շահութաբերությունը։